کوچک و معجزه آسا

ميوه و سبزي ها بخشي مهم از رژيم غذايي را تشکيل مي دهند و به طور معمول به عنوان غذاهاي خوب به آنها مي نگرند. آنها منابع اصلي ويتامين «ث» اسيد فوليک و فيبر غذايي هستند. ليکن، به علت دارا بودن مقدار فراوان آب، ميزان مواد مغزي آنها پايين است. فيبرغذايي در ميوه ها به شکل سلولز، همي سلولز، پکتين و پروتوپکتين است. در واقع، فيبرغذايي چيزي است که پس از فشردن ميوه و گرفتن آب آن بر جاي مي ماند. مصرف ميوه تقويت و شادابي را سبب شده و سلامتي را به ارمغان مي آورد. اين مقاله به اختصار به بيان خواص تغذيه اي و درماني ميوه و روغن زيتون مي پردازد.

گياه شناسي
 

تيره زيتون: گياهان اين تيره در مناطق گرم و معتدل کره زمين در قاره آسيا پراکنده است.
به طور عمده به صورت درخت يا درختچه يعني فاقد نمونه هاي علفي، ولي داراي ساقه بالا رونده است. در بين ميوه هاي آن نمونه هاي مفيد دارويي به خصوص زينتي نيز وجود دارد.

تاريخچه
 

پيدايش زيتون را به زمان هاي خيلي قديم نسبت داده و عقيده دارند که اين درخت در دوران سوم (زمين شناسي ) در اروپا پديد آمده است. در زمان ناپلئون و هنگام جنگ در اسپانيا ،برگ درخت زيتون را براي رفع تب به کار برده اند. در حال حاضر، روغن زيتون و برگ آن مصارف متعدد غذايي و درماني پيدا کرده است.

درخت زيتون
 

زيتون درختي هميشه سبز به ارتفاع تا 15 متر بوده و عمر آن طولاني است و براي آن 1000 و گاهي 2000 سال ذکر شده است.ميوه آن خوراکي بوده که طول آنها 3 ـ 2 سانتيمتر و رنگ رسيده آن تيره و داراي هسته اي سخت است.
زيتون سبز که مدتي در آب نمک نگهداري شده باشد، به مصارف تغذيه اي مي رسد. زيتون سبز سهل الهضم تر از نوع سياه آن است. چوب درخت زيتون سخت و مقاوم بوده و رنگ آن زرد و توأم با خطوطي به رنگ قهوه اي است و چون خاصيت جلا پذيري دارد از آن در تهيه اشياي چوبي ظريف استفاده مي کنند.

روغن زيتون
 

روغن زيتون از ميوه هاي درخت زيتون به دست مي آيد که رنگ آن برحسب مقدار کاروتن يا کلروفيل موجود در آن ممکن است زرد کم رنگ، زرد تا سبز زيتوني باشد که با درجات مختلف خلوص به بازار عرضه مي شود.

برگ زيتون
 

ماده مهم تشکيل دهنده آن اولئوروپين بوده که از ايريدوئيدهاست.

ارزش غذايي
 

زيتون يک ماده غذايي بسيار ارزشمند بوده که حاوي مقدار فراواني چربي، پروتئين، کلسيم، آهن و فسفات است. همچنين، از نظر ويتامين هاي A و D بسيار غني است. روغن زيتون که از ميوه زيتون استخراج مي شود، در مقايسه با روغن هاي ديگر ارزش غذايي بيشتري داشته و مزه اي بهتر دارد. همچنين فاقد اسيدهاي چرب اشباع شده بوده و مانع از بالا رفتن کلسترول خون مي شود و مصرف کنندگان را از ابتلا به بيماري هاي ناشي از تصلب شرايين و تراکم چربي روي عضله قلب و مغز مصون مي دارد. روغن زيتون تنها روغني است که با چربي شير انسان و يا تري اولئين که در نسوج بدن انسان هست، شباهت دارد.
در جدول زیر ارزش غذایی (100 گرم) میوه زیتون در آب نمک ذکر شده است:

ترکیبات	میزان
انرژی	103 کیلو کالری
آب	5/76 گرم
پروتئین	9/0 گرم
فیبر	4 گرم
چربی کل	11 گرم
ویتامین آ	30میکرو گرم
ویتامین د	180میکروگرم
پتاسیم	91میلی گرم
آهن	1میلی گرم
فسفر	17 میلی گرم

خواص درماني
 

روغن زيتون افزون بر آن که داراي مصارف جاري در تغذيه است، اثر نرم کننده، ملين و صفرا بردارد. از آن در رفع يبوست مزمن، قولنج هاي ناشي از نفريت و مسموميت با سرب ( به خصوص براي کارگران چاپخانه که با حروف سربي سروکار دارند ) استفاده مي شود. همچنين، در رفع سرفه هاي خشک همراه با حالت تحريک آميز، انسداد روده و بيماري هايي که در دستگاه هاي داخلي التهاب به وجود مي آورد مؤثر است. در تاريخچه استفاده درماني از روغن زيتون آمده است مردمان قديم براي حفظ سلامتي شان روغن زيتون را پس از خروج از حمام به بدن مي ماليدند. جنگجويان نيز پيش از زورآزمايي بدن هاي خود را به زيتون آغشته مي کردند.

مصارف درماني روغن و ميوه زيتون در استعمال خارجي
 

ـ مالش دادن روغن زيتون تازه روي پوست بدن مبتلا به نرمي استخوان و کم خوني، اثرهاي مفيد ظاهر مي کند ـ از روغن زيتون تازه، به صورت ماساژ دادن و ماليدن روي لثه دندان و درمان پيوره مي توان نتايج مفيد به دست آورد ـ ضماد ( مرحم ) حاصل از له شده زيتون تازه در درمان و باز کردن کورک و جوش هاي پوست صورت دست مؤثر است.

مهم ترين اثرات گزارش شده برگ زيتون ( جوشانده برگ ):
 

ضد آريتمي، ضد باکتري، ضد اکسيدان، ضد اسپام، ضد تب، قابض، صفراآور، ادرار آور، کاهش دهنده کلسترول، قند و پرفشاري خون و با اثر بازکنندگي مجاري عروقي سطحي که دارد فشارخون را پايين مي آورد بدون آن که اثر مضعف بر قلب داشته باشد ،کاهش دهنده اسيداوريک، خلط آور، مقوي و گشاد کننده عروق.

همچنين، برخي از خواص درماني زيتون و روغن آن که در طب اسلامي به آن اشاره شده، به شرح زير مي باشد:
 

ـ پاکيزگي دهان و از بين برنده مواد و ترشحات بلغمي ( و مخاطي )، روشن شدن رنگ چهره، تقويت اعصاب، رفع حالت خستگي، بي حالي و ناتواني فرونشاننده حالت خشم وغضب.
ابن سينا نيز در خاصيت زيتون مي نويسد: «همه نوع روغن زيتون تن را توان مي بخشد، جنبش را زياد مي کند و پالاينده است. روغن زيتون وحشي موي را نگه مي دارد و نمي گذارد زرد و سفيد شود؛ اما، به شرطي که هر روز استفاده کنند. »

موارد احتياط
 

روغن زيتون از روغن هاي ارزشمند از نظر غذايي و دارويي است. مصرف مداوم و روزانه آن در رژيم غذايي بلامانع بوده؛ ليکن، افرادي که داراي سنگ صفرا يا مثانه هستند، نبايد در استفاده از روغن زيتون زياده روي کنند. همچنين، براي سرخ کردن غذاها (در دماهاي خيلي بالا ) مناسب نيست.
منبع:نشريه دنياي زنان، شماره 51.